સાયબરખેડુ માર્ગદર્શક વિલિયમ ગિબ્સન જે ટેક-પંક(tech-punk) નવલકથા”ન્યુરોમેન્સર” અને “ધ ડિફરન્સ એન્જીન”ના સર્જક અને એક-બે પેઢી ઘડવામાં સહાયરૂપ,અકુદરતી મોતીશા, કાલ્પનિકતાની ઉજાણી વાળા,હાલ પોતાના પ્રથમ પ્રકીર્ણ સાહિત્ય પુસ્તકના ફેલાવાર્થે પ્રવાસમાં છે. છેલ્લાં ૩૦ વરસમાં લખાયેલાં નિબંધ, લેખ અને વક્તવ્યના સંગ્રહ”ડીસ્ટ્રસ્ટ ધેટ પર્ટિક્યુલર ફ્લેવર”,જેમાં ગિબન્સના જીવનની શોધ દૂરના સ્થાનિકત્વ સુધી વિસ્તરેલી(એમના સિંગાપુર વિશેનો વિવેચનાત્મક લેખથી ૯૦ના દાયકામાં “wired” સામયિક પર પ્રતિબંધ મૂકાયો હતો.) અને ઇન્ટરનેટના E-BAY જેવાં વલણ.મેં( મેટ પેરિશ) એમની સાથે હાલમાં એમના વેનકુંવરના ઘેર ફોન પર વાતો કરી હતી.[આખો ઇન્ટર્વ્યુ નિચે આપેલી લિંક પર વાંચવા મળશે.અહિં એમના પુસ્તક સંદર્ભે જે પ્રશ્નો છે તે તથા અન્ય પ્રતિભાવ જે જાન્યુ.-૬-૨૦૧૨ના ફિનિક્સમાં મૂકાયા છે તેનો આ અનુવાદ છે.]
મેટઃ શરૂઆતથી વૈજ્ઞાનિક ગદ્ય લખનાર તરીકે કબૂતરખાનાના ખાના જેવા ચર્ચાના સવાલ હતા, નિષ્પત્તિ હતી.આ પ્રકીર્ણ લેખન એમાંથી બહાર નીકળવાનો પ્રયત્ન લાગ્યો”તો ક્યારેક?
બિલઃ* એવું લાગે છે કે લખવા માટે જે સર્જનયુક્તિઓ પ્રયોજી હતી – અને મોટા ભાગની એ બધી વૈજ્ઞાનિક સાહિત્ય ઘડવા ઉપયોગમાં લેવાઇ હતી.-જે સાચા અર્થમાં વિચિત્ર વૈજ્ઞાનિક જગતમાં હયાત છીએ તેનો તાગ મેળવવામાં વાપરી હતી.એ સહાયરૂપ રહી હતી અમુક રીતે આ વૈશ્વમાં,નૈમિત્તિક છાપાળવાં લેખો લખવા.એણે વિશ્વ સંબંધી અનુભવને અસ્તવ્યસ્ત કર્યો હતો અને નવલકથાના સર્જક માટે બહુ મહત્વનું છે.
મેટઃ આ લખાણોમાં ઘડાયેલા વિશ્વ તરફ પાછાં વળી જોતાં, તમને લાગે છે કે ભવિષ્ય ઉપર આપણી પકડ ભૂતકળમાં હતી તેના કરતાં વધું મજબુત છે ?
બિલઃ મારા હિસાબે ચોક્કસ છે,પણ એ અર્થમાં કે આપણી પાસે ભાવિ નથી,સાંસ્કૃતિક પણે, એ અર્થમાં કે ભૂતકાળમાં આપણી પાસે ખૂબ ખૂબ ભરપૂર હતી. સાંપ્રત ખૂબ ખૂબ ટૂંકા સમયનું બની ગયું છે.એક સમે સાંપ્રત અઠવાડિયા જેટલું વિસ્તૃત હતું(હાસ્ય).કદાચ કેટલાંય વર્ષો પહેલાં સાંપ્રત કદાચ વરસ કે દસકો હતું.તમે કહી શકો’તત્કાલ’અને જાણી શકો શું અર્થ એનો.
પણ આજે, તમે નથી જાણતા એનો સંદર્ભ. જો તમે કહો’તત્કાલ’ તો એને આવતી કાલે કેવી દેખાશે તેની સાથે આવશ્યકપણે કશી લેવાદેવા નથી.એવા પ્રકારના વિશ્વમાં,આપણી પાસે નથી સગવડ કે સ્વપ્ન શક્તિ,પૂર્ણતઃ ઉચ્ચારેલી ભાવિ કાલ્પનિકતા,જે એક સમે આપણે કરી દેખાડી હતી કારણ નવી ઉભરી આવતી ટેકનાલોજી,વા નવા રોગો વા કશુંક જે સમસ્ત રમતમાં પરિવર્તન આણે,જેનાથી બીજે જ દિવસે એના પગ તોડી નંખાતા.
મેટઃ ગયા મહિને SOPAમાં ભાર મૂકાયો’તો ઈન્ટરનેટના અનેક કાર્ય વિશે જેના પ્રત્યેના કારભારીઓના ઓરમાન વર્તન વિશે તમારો શો અભિપ્રાય છે?
બિલઃ એ સંસ્કૃતિગત વિભાજન છે જે પેઢી દર પેઢી ઊતરી આવે છે જેઓ ક્યારેય ટાઇપ કરવાનું શિખ્યા નથી કારણ એ કામ સેક્રેટરી કરે છે. એવા હજું અનેક હયાત છે.એની સાચી નબળી બાજુ એ છે કે તેઓ કેવળ સ્ત્રીદ્વેષ્ટા ડફોળ જ નથી પણ ઇન્ટરનેટ કેવી રીતે કામ કરે છે તેના ય અજ્ઞાની બની રહે છે.
મેટઃ છતાં ઇન્ટરનેટના ઉપયોગ પ્રત્યે એમનામાં ઓછેવત્તે અંશે જાગરૂકતા જોવા મળે છે.
બિલઃ મને લાગે છે લોકો શારિરીકપણે માને છે કે જ્યાં એમનુ મકાન તે જ સાધનસંપત્તિ.ભાઈ એ જ સત્ય છે. પણ ખરખરતો, ઉત્તર અમેરિકા, જ્યાં આપણો નિવાસ એજ માહિતિમાધ્યમો(મિડિયા).એ જ આપણી કાર્યપધ્ધતિ.એ કારખાનામાં થતા અઢળક ઉત્પાદન જેવું નથી.શક્ય હોય તો આપણે અન્ય પ્રજા પાસે કરવીએ એવું.તેથી ઇન્ટરનેટ મહત્વનું છે અને જો તેઓ ચેડાં કરશે એની સાથે મને લાગે છે કે આપણે જાણવામાં જ છીએ કેટલું મહત્વનું છે એ.
મેટઃ તમારા નવા પુસ્તકમાં એક સ્થળે તમે નોંધ્યું છે કે સંતલસનો વિચાર સુઘડ દિવાસ્વપ્ન છે જે સુખાકારી છે.આજે પણ તમે એ માન્યતા સાથે સહમત છો?
બિલઃ મને એમાં વિશ્વાસ બંધાતો જાય છે.તમે જાણતા હો તો,ઐતિહાસિકપણે,હતાં કાવતરાં અને એમાંના કેટલાંકે તો ઈતિહાસના પ્રવાહને અસર પહોંચાડી છે,પણ અનેક દાખલાઓમાં સાચું સત નથી હોતું.તમારી જાણમાં હોય તો, એવાં અન્ય જીવો છે જે આપણી તરફ મીટ માંડી બેઠાં છે જેમ ભવિષ્યના હજારો વર્ષમાં વિચારાશે,”શું થયું એ લોકોનું? શું હતી કંજુસાઈ એમાં?” અને અન્ય એલિયનો કહે છે”આંતરિકજ્વલન યંત્ર.”[વા આંતરિક ઉર્જા યંત્ર]”જાણો છોને? એનાથી બધું થયું.એ કોઇ કાવત્રું ન હતું.બે બીયર પીતાં કોઇએ સમજાવેલું ઇતિહાસનું સ્વરૂપ કાવતરાનો તાત્વિક સિધ્ધાંત છે.
મેટઃ તમારો શો અભિપ્રાય છે આ સામાજિક નેટવર્કના પ્રદાન વિશે. ગતવર્ષના આરબ ઘોંઘાટથી કબજાધારણ{કે ઘેરોઘાલી કરાતા} વિરોધ(occupy demonstration)સંબંધે?
બિલઃ મારા સમગ્ર જીવનકાળ દરમ્યાન પ્રસારણ માધ્યમોએ શું કામ કર્યું છે તે જાણવું અતિઅઘરું છે,તે જ પ્રમાણે ડીજીટલે રાજકારણ માટે શું કર્યું તે કેવળ કલ્પના જ છે.મને લાગે છે કે બ્લેકેબેરી લેવડદેવડ પેલાં ઇંગ્લેન્ડના હુલ્લડમાંથી રસપ્રદ હતી, કારણ એક તરફ તમે જોઈ શકો છો લોકોને એમના મિત્રોને ફોન કરી વિડિયો સ્ટોર લુંટવા વ્યવસ્થા કરતા અને તમે ટ્વિટરના નેટવર્ક પર જઈ પૂરો તાગ મેળવી શકો એ જૂથબંધીની હીલચાલનો. દરેક પ્રક્રીયા અતિ ઝડપે હાલેચાલે છે.
Trying to find now – Books
Read Full Post »
Posted by himanshupatel555
હિમાંશુના અનુવાદ 